Bronisław Tokaj (1901–1971) – pedagog, dyrektor Szkoły Powszechnej w Nieporęcie, żołnierz AK

Bronisław Tokaj urodził się 7 września 1901 r. w miejscowości Łbiska w ówczesnym powiecie grójeckim. Pochodził z chłopskiej rodziny i miał dziesięcioro rodzeństwa. W 1916 r. ukończył czteroklasową szkołę w Wągrodnie, aby następnie kontynuować naukę w grójeckim gimnazjum.

Od 1922 r. uczył się w Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Ursynowie, które ukończył w roku 1924 jako stypendysta. Po otrzymaniu dyplomu ukończenia seminarium pojechał do Wilna, by tam pracować jako nauczyciel szkoły powszechnej. Obok pracy pedagoga prowadził 5. Wileńską Drużynę Harcerską im. Jana Kozietulskiego oraz kierował miejscowym oddziałem PCK. Szkolił się też na licznych kursach, m in. w Poznaniu, Chłapowie i Warszawie. W 1932 r. objął posadę kierownika jednoklasowej szkoły w Czaplinie obok Góry Kalwarii, prowadząc tam również kursy nauki czytania i pisania dla miejscowej ludności.

W 1934 r. wygrał konkurs na kierownika siedmioklasowej szkoły powszechnej III stopnia w Nieporęcie. Tokaj angażował się w pracę na rzecz społeczności lokalnej. Przez 10 lat był prezesem Spółdzielni Spożywców “Postęp” oraz przewodniczącym ogniska nauczycielskiego. Przez lata udzielał się również w samorządzie gminnym.

Ciekawym faktem z jego życia jest to, że gdy w 1936 r. w publicznych wystąpieniach angażował się po stronie walczącej, republikańskiej Hiszpanii, naraził się na krytykę ze strony proboszcza nieporęckiego ks. Paulina Borsa. Tokaj usunął go ze szkoły zabraniając mu nauczania religii, a sprawa ostatecznie zakończyła się postępowaniem dyscyplinarnym w kuratorium. Bronisław Tokaj skutecznie uniemożliwiał także powstanie na terenie gminy kół Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, którego założycielem był Walery Sławek.

Dzięki staraniom Tokaja udało się wybudować nowy, murowany budynek szkoły, który służy do dziś, nową remizę oraz przystanek kolejowy, który nie został przewidziany podczas budowy linii kolejowej Wieliszew–Tłuszcz. W 1939 r. jako ochotnik uczestniczył w obronie Warszawy. Po kapitulacji wrócił do Nieporętu. W czasie wojny był dowódcą III Batalionu Nieporęckiego, działając pod ps. Bogdan, oraz kierownikiem Tajnego Nauczania.

Po wojnie pracował w łódzkim kuratorium. Zorganizował liceum pedagogiczne a następnie gimnazjum i szkołę ćwiczeń oraz dwa internaty dla młodzieży w Kutnie. Następnie pełnił funkcję dyrektora w liceum pedagogicznym w Tomaszowie Mazowieckim, a potem w liceum ogólnokształcącym w Łodzi. W 1947 r. powołany został do Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego. W 1949 r. przeszedł do pracy w Związku Zakładów Doskonalenia Rzemiosł. Po trzynastu latach pracy w Związku, po przeprowadzonej czystce, Bronisław Tokaj został zwolniony. Rozpoczął pracę w Instytucie Organizacji i Mechanizacji Budownictwa jako kierownik pracowni metodyczno–programowej. 1 września 1967 r., po zawale serca, przeszedł na rentę. Po powrocie do zdrowia pracował na pół etatu jako nauczyciel w Technikum Odzieżowym dla Pracujących.

Zmarł 24 stycznia 1971 r. w Warszawie. Zgodnie z swoją wolą został pochowany na cmentarzu w Nieporęcie.

Konrad Szostek

Biogram ukazał się w Miesięczniku Historycznym “Nasza Historia”, jest też dostępny pod linkiem: https://gazetapowiatowa.pl/poradniki/nasza-historia/bronislaw-tokaj-1901-1971-pedagog-dyrektor-szkoly-powszechnej-nieporecie-zolnierz-ak/