Most w Rembelszczyźnie

Ruiny dawnego mostu na kanale Nowym znajdują się przy moście nad kanałem Żerańskim w Rembelszczyźnie. Najłatwiej dojdziemy do nich od placu na którym odbywa się święto ziemniaka, idąc piaszczystą drogą w stronę kanału.

Most został zbudowany na pod koniec XIX wieku, podczas rozbudowy twierdzy Warszawa. Powstał wówczas pierścień fortów otaczających miasto oraz łączących je dróg i linii kolejowych. Jedną z takich dróg była oddana do użytku w 1899 roku, szosa łącząca obóz Hurki (dzisiejsze Legionowo) ze Strugą. Pomiędzy Strugą, a Nadmą planowano budowę jednego z betonowych fortów twierdzy Warszawa. Droga ta od razu zyskała wysoką kategorię „szosy gubernianej” lub „szosy powiatowej”. Jako jedna z nielicznych w okolicy zyskała twardą nawierzchnię (słowo „szosa” oznaczało główną drogę o utwardzonej nawierzchni).

Co ciekawe, austriackie mapy z początku XX wieku, na odcinku od Kątów Węgierskich do Stanisławowa pokazują dwie prawie równoległe drogi – wąską gruntową w miejscu dzisiejszej Stużańskiej i położoną bardziej na północ szeroką nową szosę. Być może mapy austriackie opierały się na jakimś niezrealizowanym projekcie przebiegu nowej szosy.

Długość przęsła mostu wynosiła ok. 7 metrów. Jezdnia miała ok. 5,5 metra szerokości, a przyczółki mostu miały ok 7,5 metrów szerokości. Do dziś zachowały się oba licowane kamieniem przyczółki mostu z elementami z niezbrojonego betonu. Na północnej ścianie zachodniego przyczółka mostu znajduje się reper – znak wysokości.

Most uległ zniszczeniu podczas walk w 1944 roku, gdy od 15 września do 10 października kanał Nowy stanowił linię frontu bronioną przez 3 dywizję pancerną SS Totenkopf. Jak wynika z zeznań jeńców w początkach września 1944 roku most był strzeżony przez żołnierzy węgierskich.

Kanał Nowy powstał w drugiej połowie XIX wieku. W miejscu jego dolnego odcinka – na północ od Rembelszczyzny w latach pięćdziesiątych XX wieku zbudowano kanał Żerański. Górny odcinek nadal jest dobrze widoczny w terenie i na większej części jest wydzieloną działką. Pomimo tego, niektóre jego fragmenty zostały w ostatnich latach zasypane.